Beschrijving

Ad van Liempt moet wel de productiefste historicus van ons land zijn. Net hebben we Na de bevrijding: de loodzware jaren 1945-1950 (door Maarten van Rossem besproken in Historisch Nieuwsblad 05-2015) uit of er liggen alweer twee nieuwe boeken op ons te wachten. Een daarvan is Aan de Maliebaan, een prettig leesbaar boek over de brede Utrechtse laan in oorlogstijd. Er waren heel wat nazi-instituten gevestigd en ook de hoofdkwartieren van de NSB en de Nederlandse SS. Maar er woonden ook de katholieke aartsbisschop Jan de Jong, die stevig in conflict kwam met de Duitse bezetter en Marie-Anne Tellegen, een spilfiguur in het verzet.

De Maliebaan, kroonjuweel van Utrecht: een prachtige, brede laan van precies een kilometer lang, met aan beide kanten fraaie herenhuizen en stadspaleizen. Het is een van de meest geliefde plekken van Utrecht, maar ook een plek met een weerbarstige geschiedenis.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werkte de Nederlandse ‘Unter den Linden’ als een magneet op de Duitse bezetter en de NSB. Musserts hoofdkwartier was er al in 1937 gevestigd, na 1940 volgden nog zeker vijftien nazi-instituten. Er vonden parades plaats, hooggeplaatste nazi’s maakten er hun opwachting, er werd vergaderd, gekonkeld, gespioneerd, geroddeld en samengezworen.

Maar pal naast de gevreesde verhoorkamers van de Sicherheitspolizei woonde dr. Max, ofwel Marie-Anne Tellegen, een spilfiguur in het verzet. En schuin tegenover Mussert resideerde de ferm anti-Duitse rooms-katholieke aartsbisschop Jan de Jong, die zijn rug rechthield tegenover het nazigeweld.

Tegelijkertijd ging het gewone leven door: er werden kinderen geboren, er gingen mensen dood, er waren aanrijdingen. En overal werden jonge dienstmeisjes gevraagd, ‘goed kunnende werken en koken’.